کلنجه نوعی پالتوی مخمل زنانه در ایام قدیم بوده که بیشتر زنان خوانین و بزرگان به تن می کردند . کلنجه را در رنگ های مختلف قرمز ، صورتی ، سبز و زرد می دوختند . در این ترانه کلنجه زرد اشاره به زنی دارد که پالتوی مخمل زرد به تن کرده است . در لرستان لباس های مختلف زنانه و مردانه ای وجود دارد . بال کول ( بال = آستین = کول = کوتاه ) همانگونه که از نامش مشخص است ، نوعی پالتوی مخمل کوتاه زنانه با آستین کوتاه است و سرداری نوعی پالتوی مخمل بلند بوده که زنان مشهور طوایف و قوم ها در گذشته به تن می کردند .
موسیقى لرستان از غنا و گستردگى قابل توجهى برخوردار است؛ اما به دلایل متعددى از جمله هجوم فرهنگ بیگانه و تخریب فرهنگ بومى و نیز پاشیده شدن سازمان ایلى و عشایری، موسیقى این سرزمین را بىهویت و تقلیدى ساخت.
بیشتر آنچه که در سالهاى اخیر بعنوان موسیقى لرستان معرفى شده، بجز نمونههاى اندکی، تنها قرابتش با موسیقى لری، این است که خوانندگن و نوازندگان آنها لرستانى بودهاند با وقفه ایجاد شده در موسیقى اصیل لرستانی، نوعى موسیقى بزمى در لرستان آغاز شد که از موسیقى سنتى شهرى تأثیر مىگرفت. اما موسیقى واقعى لرستان، موسیقى مقامى بوده است که بجز چند نمونهٔ پراکنده اسناد کافى در این زمینه وجود ندارد.
این موسیقى امروزه از نظر مضمون به موسیقى کار، موسیقى مراسم، عروسى و ترانههاى بازى تقسیم مىشود. سازهاى لرستان عبارتند از:
سورنا، دهل، کمانچه، ساز چپی، تنبور، دوزله، پیک
موسیقى در فرهنگ این ناحیه، مقام والایى دارد و تنوعى که در کمتر منطقهاى بچشم مىآید، موسیقى کردى موسیقى خواص نیست و در شادی، عزا، حماسه و معالجه بکار مىرود. انواع موسیقى کرمانشاهان عبارتند از: موسیقى تنبور که قرنها پیش از اسلام حضور داشته و در بین علویان کوهپایهاى زاگرس عمومیت دارد و همهٔ بزرگان و مرشدان این دوره از آن آگاهى دارند. در کرمانشاهان تنبور در منطقهٔ گوران و صحنه رواج دارد.
موسیقى هوره از قدیمىترین آوازهاى ایرانى است که در گوران، سنجابی، قلخانی، و کلهر بیشتر مرسوم است. به ظهور تصوب در نقاط کردنشین، اهل سنت و جماعت دراویش قادریه، هوره را به جذبه و حالت گریه و استغاثه به گونهاى خاص مىخواندند و به آن رنگى عرفانى دادند که به سوز معروف است. هوره در جنگ نیز خوانده مىشود.
سیاهچمانه نیز انواع قدیمى و باستانى موسیقى کرمانشاهان است که بیشتر در پاوه و اورامانات مرسوم است. این آواز داراى تحریرها و حالات بخصوصى است.
بیتخانی: از انواع موسیقى باستانى ایران است و ریتم مشخصى دارد و با زدن کف همراهى مىشود.
موسیقى رقص: رقص کردى به مثابهٔ تمرین دلاورى و رزم است که با تفنن آمیخته شده است. که معمولاً دستهاى رقصندگان در هم گره مىخورد و گامها در یک مسیر حرکت مىکنند.
سازهاى متداول در کرمانشاهان عبارتند از: تنبور، سورنا، دف، دوزله (دونی)، شمشال، نرمه نى (نرمه نای)، دهل، طاس
در کردستان لهجهها و آداب و رسوم بسیار متفاوتى وجود دارد. آداب و سنن و فرهنگ آنها ریشه در فرهنگ باستانى دارد و آیین اوستا دارد؛ بطوریکه اعیاد ملى - مذهبى ایران باستان مثل مراسم آتشافروزى نوروز و ... را پس از گرویدن به اسلام و حتى مسلکها و فرقههاى درویشى و تصوف بیش از نقاط دیگر ایران حفظ کرده و به آنها توجه دارند.
در فرقهٔ علىاللهی، اجراى موسیقى با بیان اشعارى هجایى در وصف على (ع) و فضایل انسانى او و سایر پیروان اهل حق در مىگیرد، که معمولاً در اماکن خاصى انجام مىشود. در این اماکن، همراه نغمهٔ تنبورها مىخوانند و گاه گریه سر مىدهند و به کردار نیک، پندار نیک و گفتار نیک ارج مىنهند.
در طریقهٔ قادریه، شبهاى سهشنبه و جمعه در تکایا و خانقاهها مراسم ذکر و تلیله دارند که با موسیقى عرفانى و طنین دفها همراه است. اخیراً دف دراویش در تنبورنوازى اهل حق رسوخ کرده است. رهبران طریقت قادریه و نقشبندى بجز دف و نى همهٔ سازها را بر پیروان خود حرام و برخى را مکروه دانستهاند.
نغمههاى غیردینى با سورنا و دهل و دوزله در مراسم شادى اجرا مىشود. نغمهها حالت غنایى و عاشقانه و توأم با شوخى و مزاح با نوعى لطیفهسرایى است.
با سورنا، دوزله و نرمناى همه نوع آهنگى را مىنوازند. نغماتى چون: حیران، گریان، زنگی، شلان، سه جار و ...
یک ساز مهم منطقهٔ کردستان شمشال است که در واقع نى چوبانى کردستان است و از فلز ساخته شده و در همه جا بکار مىرود.
سورنا، دوزله، نرمناى و دف نیز از سازهاى این مناطق مىباشد. اما سازهاى خانقاه، دف و طاس است.
بطورکلى موسیقى کرد از نظر قدمت شامل دو گروه است؛ یک نوع موسیقى باستانى است با عناوینى چون موره، هوره، لوره، چوبى و نغمههاى سماعى - سنتى و نوعى دیگر نغماتى است از قبیل مقام الله ویسی، مقام کوچه باغی، محمد مسگرى و ترانههاى ملودیک با اشعار هجایی. نوع دیگرى نیز از موسیقى در کردستان وجود دارد که بیتخوانى گفته مىشود، که نغمهاى ساده و بدون وزن و قافیهٔ منظم است که در بیان جنگ سرداران و بزرگان دینى و آیینى و ملى اجرا مىشود.